Sự nguy hiểm của trầm cảm không được điều trị | Safe and Sound
Trầm cảm không chỉ là một trạng thái buồn bã hay mệt mỏi thông thường mà là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng có thể gây hậu quả nặng nề nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách. Việc xem nhẹ hoặc bỏ qua điều trị không chỉ làm tổn thương sức khỏe tâm lý mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống hằng ngày của người bệnh.
Ngô Thanh Thiên An | Cán bộ tâm lý - Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm
Ảnh 1: Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm
Trầm cảm là một tình trạng phức tạp, có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Theo các chuyên gia tâm lý, không chỉ yếu tố sinh học hay di truyền, mà cả môi trường sống và những trải nghiệm hàng ngày cũng góp phần quan trọng trong việc ảnh hưởng đến tâm lý, làm gia tăng nguy cơ trầm cảm.
1.1 Yếu tố sinh học
Yếu tố sinh học đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra trầm cảm. Các chuyên gia tâm lý nhận định rằng sự mất cân bằng hóa học trong não, đặc biệt là các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine có thể làm suy giảm khả năng điều chỉnh tâm trạng. Ngoài ra, di truyền học cũng là một yếu tố đáng chú ý, khi người có tiền sử gia đình mắc trầm cảm thường có nguy cơ cao hơn. Những thay đổi hormone, chẳng hạn trong giai đoạn dậy thì, thai kỳ hoặc tiền mãn kinh cũng được xem là nguyên nhân sinh học góp phần vào sự xuất hiện của trầm cảm.
1.2 Yếu tố tâm lý
Tâm lý cũng là một trong những yếu tố chính góp phần gây ra trầm cảm. Những trải nghiệm đau buồn như mất người thân, thất bại lớn hoặc bị bạo hành có thể để lại chấn thương tâm lý sâu sắc. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài từ công việc, học tập hay mâu thuẫn gia đình cũng làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm. Người có tính cách dễ tổn thương, thường xuyên tự phê bình hoặc lo lắng thái quá, thường khó đối mặt với áp lực dẫn đến dễ rơi vào trạng thái tuyệt vọng. Yếu tố tâm lý không chỉ ảnh hưởng đến cách một người nhìn nhận vấn đề mà còn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì các triệu chứng trầm cảm nếu không được can thiệp kịp thời.
1.3 Bệnh lý thể chất
Bệnh lý thể chất cũng có thể là một trong những yếu tố có thể gây ra trầm cảm. Các bệnh nhân có các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim, ung thư, các rối loạn thần kinh như Parkinson và chấn thương sọ não không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn chịu tác động mạnh đến tâm lý người bệnh. Chuyên gia tâm lý cho biết, việc phải đối mặt với những đau đớn kéo dài, sự suy giảm chức năng cơ thể và lo lắng về tương lai có thể là các nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ trầm cảm. Đặc biệt, những bệnh nhân mắc các rối loạn này thường cần sự hỗ trợ tâm lý song song với điều trị y khoa để cải thiện chất lượng cuộc sống.
1.4 Yếu tố môi trường
Ảnh 2: Môi trường sống tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý
Môi trường sống đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và làm gia tăng nguy cơ trầm cảm. Sống trong môi trường đầy áp lực, bạo lực, thiếu sự hỗ trợ xã hội có thể khiến một người cảm thấy cô lập và mất phương hướng. Chuyên gia tâm lý nhận định rằng, những biến động trong cuộc sống như mất việc, ly hôn hoặc sự thay đổi lớn trong môi trường sống có thể là tác nhân kích hoạt trầm cảm. Ngoài ra, việc thiếu tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên, đặc biệt trong những tháng mùa đông cũng có thể gây rối loạn cảm xúc, làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm. Một môi trường sống lành mạnh, ổn định và giàu kết nối xã hội được xem là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ mắc trầm cảm.
1.5 Những yếu tố khác
Ngoài các yếu tố sinh học, tâm lý, bệnh lý thể chất và môi trường còn có những yếu tố khác cũng góp phần gây ra trầm cảm. Lạm dụng chất kích thích như rượu, ma túy hoặc các loại thuốc có thể làm rối loạn hóa học trong não, gia tăng nguy cơ trầm cảm. Chuyên gia tâm lý nhấn mạnh, tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị bệnh mãn tính cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng. Hơn nữa, những thay đổi đột ngột trong cuộc sống như nghỉ hưu, mất mát tài chính hay cảm giác không đạt được kỳ vọng cá nhân đều có thể trở thành tác nhân dẫn đến trầm cảm. Những yếu tố này thường đòi hỏi sự can thiệp toàn diện, kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần để cải thiện sức khỏe tinh thần.
2. Sự nguy hiểm của trầm cảm không được điều trị
Trầm cảm không chỉ là một vấn đề tâm lý tạm thời. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và tác động lâu dài trên nhiều khía cạnh của cuộc sống.
2.1 Trầm cảm ảnh hưởng thói quen ăn uống và giấc ngủ
Phần lớn các bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm khi tìm gặp chuyên gia tâm lý thường gặp vấn đề liên quan về thói quen ăn uống hoặc giấc ngủ. Rối loạn ăn uống và giấc ngủ kéo dài khiến khả năng phục hồi cơ thể hay việc cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Trầm cảm làm gia tăng mức độ cortisol – hormone căng thẳng trong cơ thể, gây suy giảm hệ miễn dịch. Đây là lý do vì sao người bệnh dễ mắc các bệnh mãn tính như đau đầu, đau dạ dày và bệnh tim mạch. Chuyên gia tâm lý chia sẻ dinh dưỡng, giấc ngủ và tâm lý có mối liên hệ sâu sắc: khi cơ thể càng yếu, cảm giác tiêu cực và bất lực càng gia tăng.
2.2 Trầm cảm ảnh hưởng đến chất lượng công việc mỗi ngày
Ảnh 3: Trầm cảm ảnh hưởng đến chất lượng công việc mỗi ngày
Những người bị trầm cảm kéo dài thường bị giảm khả năng tập trung, thiếu năng lượng để duy trì công việc dẫn đến việc xin nghỉ nhiều, làm việc không hiệu quả hoặc mất việc. Điều này tạo thêm gánh nặng tài chính và gia tăng mức độ căng thẳng.
Chuyên gia tâm lý chia sẻ, khi năng suất làm việc của một người bị giảm trầm trọng, cảm giác tội lỗi và lo lắng trong họ gia tăng dẫn đến những suy nghĩ bi quan, tự trách và mất hy vọng ngập tràn trong tâm trí người bệnh. Nếu không được can thiệp, những ý nghĩ tiêu cực này có thể dẫn đến các ý định hoặc hành vi tự làm tổn thương bản thân.
Xem thêm: Trầm cảm có nguy hiểm không?
2.3 Trầm cảm ảnh hưởng đến mối quan hệ xung quanh
Trầm cảm thường khiến người bệnh rút lui khỏi các mối quan hệ xã hội vì nhiều lý do: không còn năng lượng để giao tiếp, cảm giác buồn bã hoặc cáu gắt khiến họ khó kiểm soát cảm xúc. Điều này có thể dẫn đến xung đột với các mối quan hệ xung quanh khiến họ từ chối tham gia các hoạt động, không giao tiếp với bạn bè, gia đình và dần dần tự cô lập mình. Điều này tạo ra khoảng cách lớn và làm gia tăng cảm giác cô đơn.
Gia đình thường là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi một thành viên bị trầm cảm kéo dài. Người thân không chỉ cảm thấy bất lực khi không thể giúp đỡ mà còn có thể bị ảnh hưởng tiêu cực về mặt tâm lý, đặc biệt là trẻ em khi phải sống trong môi trường căng thẳng.
2.4 Trầm cảm kéo dài ảnh hưởng đến sự an nguy cho cá nhân và cộng đồng
Người mắc trầm cảm thường có xu hướng giảm khả năng đánh giá rủi ro và dễ thực hiện các hành vi nguy hiểm như lạm dụng chất kích thích, tự làm hại bản thân hoặc lái xe trong trạng thái không an toàn. Những hành vi này có thể dẫn đến hậu quả không mong muốn, bao gồm tai nạn hoặc thậm chí tử vong.
Chuyên gia tâm lý cảnh báo rằng, trầm cảm là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tự tử. Khi trầm cảm không được can thiệp, cảm giác tuyệt vọng, mất niềm tin vào cuộc sống, tin mình là gánh nặng cho người khác thường đẩy người bệnh vào trạng thái suy sụp nghiêm trọng, dẫn đến hành vi tự tử.
Trầm cảm kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn tác động mạnh mẽ đến gia đình và cộng đồng. Việc mất đi một cá nhân do hậu quả của trầm cảm để lại nỗi đau và khoảng trống lớn cho những người xung quanh, đồng thời tạo áp lực cho hệ thống y tế và xã hội.
3. Trầm cảm có điều trị được không?
Trầm cảm là một rối loạn tâm lý phức tạp, nhưng hoàn toàn có thể điều trị được nếu áp dụng đúng phương pháp. Trong số các phương pháp điều trị phổ biến, liệu pháp tâm lý và hóa dược được xem là hai trụ cột chính, mang lại hiệu quả vượt trội khi được kết hợp một cách khoa học.
3.1 Liệu pháp tâm lý
Liệu pháp tâm lý là phương pháp tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của người bệnh thông qua sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý. Đây là lựa chọn quan trọng cho những trường hợp trầm cảm nhẹ đến trung bình hoặc kết hợp với hóa dược trong các trường hợp nặng.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà chuyên gia tâm lý sẽ có những liệu pháp tâm lý thích hợp cho bệnh nhân. Mục đích chính mà các chuyên gia tâm lý muốn hướng đến chính là
- Giúp người bệnh phát triển các kỹ năng đối phó với căng thẳng.
- Cải thiện lòng tự trọng và khả năng kiểm soát cảm xúc.
- Tăng cường khả năng giải quyết vấn đề và xây dựng lại niềm tin vào bản thân.
3.2 Hóa dược
Hóa dược sử dụng thuốc để điều chỉnh sự mất cân bằng hóa học trong não - một trong những nguyên nhân chính gây ra trầm cảm. Đây là phương pháp được áp dụng phổ biến cho các trường hợp trầm cảm trung bình đến nặng hoặc trầm cảm kéo dài. Mục đích của việc sử dụng thuốc là giúp bệnh nhân:
- Giảm các triệu chứng trầm cảm như buồn bã, mất hứng thú và mệt mỏi.
- Điều chỉnh giấc ngủ, cải thiện sự tập trung và tăng cường năng lượng.
- Kết hợp tốt với liệu pháp tâm lý để đạt hiệu quả toàn diện hơn.
Dẫu vậy, tác dụng phụ khi sử dụng thuốc là điều có thể xảy ra. Người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, mất ngủ hoặc tăng cân. Vì vậy, cần sử dụng thuốc dưới sự giám sát của bác sĩ và không được tự ý ngưng thuốc để tránh các triệu chứng cai nghiện.
3.3 Kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và hóa dược
Kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và hóa dược là phương pháp điều trị toàn diện, giúp giải quyết cả nguyên nhân tâm lý lẫn yếu tố sinh học của trầm cảm. Tùy vào từng trường hợp cụ thể và với sự hỗ trợ đồng hành dài hạn từ chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần, sự phối hợp này không chỉ giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ, hành vi thông qua liệu pháp tâm lý mà còn cải thiện các rối loạn sinh học, tạo nền tảng tâm lý hồi phục nhờ vào sự hỗ trợ của hóa dược.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
Trầm cảm là gì? Biểu hiện trầm cảm? Trầm cảm có chữa được không?
Sự khác biệt giữa trầm cảm và nỗi buồn thông thường / Có phải buồn là biểu hiện của trầm cảm?
